Muhasebede Dönemsellik ve Tahakkuk İlkesi

Dönemsellik Kavramı Nedir?

1 Seri no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde, dönemsellik kavramı, işletmenin sınırsız kabul edilen ömrünün belirli dönemlere ayrılması olarak tanımlanmaktadır. Bu süreçte, her dönemin faaliyet sonuçları birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir. Dönemsellik ilkesi, gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesini ve hasılat, gelir ile kârların maliyet, gider ve zararlarla aynı dönemde karşılaştırılmasını içerir.

Bu kavram, işletmelerin faaliyet sonuçlarını sağlıklı bir şekilde analiz edebilmesi ve dönemler arası karşılaştırmalar yapabilmesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Ayrıca, dönemsellik ilkesinin geçerliliği olmayan durumların dipnotlarla belirtilmesi gerektiği de vurgulanmıştır.

Tahakkuk İlkesi Nedir?

Muhasebede hesap dönemi genellikle bir yıl olarak kabul edilir. Bu dönemin 1 Ocak – 31 Aralık arasında olması zorunlu değildir; işletmeler, ihtiyaçlarına göre Maliye Bakanlığı'ndan onay alarak farklı hesap dönemleri belirleyebilir. Ancak bu dönem 365 günden uzun olamaz. Ticari ve zirai kazancın tespitinde tahakkuk esası geçerlidir.

Tahakkuk ilkesi, gelir ve giderlerin meydana geldiği anda kaydedilmesini ifade eder. Yani, gelir veya giderin alındığı ya da yapıldığı tarihte gerçekleşmiş sayılması yeterlidir. Bu ilkeye göre, tahsilat veya ödeme yapılmış olması şart değildir; gelir ve giderlerin miktar ve niteliğinin kesinleşmesi yeterlidir.

Dönemsellik ilkesine göre, bir gelir veya gider tahakkuk etmiş olsa bile, ilgili hesap döneminde yer almalıdır. 1 Seri no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde, geleceğe ait olarak ödenen ya da tahsil edilen gider ve gelirlerin cari dönemde tahakkuk eden ancak gelecekte tahsil edilecek veya ödenecek olan gelir ve giderlerle birlikte bilançoda gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir.