Piyasalarda herhangi bir ürünü satın aldığınızda, sadece o üründen yararlanma hakkını değil, aynı zamanda gelecekte yeniden satabilme hakkını da elde etmiş olursunuz. Otomobil veya giysi gibi kullanım amaçlı alınan ürünlerin fiyatı, bu ürünü kullanmaktan elde edilecek faydayla doğrudan bağlantılıyken, halka açık bir şirketin hisse senedi gibi finansal ürünlerde değeri belirleyen en büyük faktör, piyasada bu ürüne olan talebin durumudur.

Bu bağlamda hisse senedi satın alırken, birçok yatırımcı sadece şirketin gelecekteki nakit akışlarına yönelik temel analizlere değil, aynı zamanda piyasanın bu hisseye olan talebindeki değişikliklere dair teknik analizlere de başvurur. Temel analizlere ağırlık verenler genellikle daha temkinli hareket ederken, piyasada bozulmalar yaşandığında hisseyi ellerinde tutarak uzun vadeli kazanç sağlayabileceklerine inanırlar. Öte yandan, teknik analizlere dayalı olarak alım-satım yapanlar piyasa oyuncularının duygusal tepkilerinden etkilenme riski taşır ve piyasa dalgalanmalarında zor durumda kalabilirler.

Piyasada balon oluşumu genellikle bir varlığın temel değerinin çok üzerinde işlem gördüğü durumlarda ortaya çıkar. Bu balonlar, piyasa katılımcılarının davranışlarının birbirini etkilemesi ve zincirleme tepkiler doğurması sonucu şişer. Tarihte yaşanan birçok piyasa krizi, bu şekilde ortaya çıkan balonların patlamasıyla sonuçlanmıştır: Lale çılgınlığı, internet balonu ve ABD'deki sub-prime mortgage krizi gibi.

Faiz oranlarının düşük olduğu ve krediye erişimin kolaylaştığı dönemlerde, yatırımcılar sadece kendi ihtiyaçları için değil, gelecekte başkalarına daha yüksek fiyattan satabilecekleri varlıklara yatırım yapma eğilimindedir. Finans ve gayrimenkul gibi likiditenin yüksek olduğu piyasalarda fiyatlar hızla yükseldikçe, talep de artar ve bu, balon oluşumunu tetikleyebilir. Reel piyasalarda ise fiyat arttıkça talep düşer, bu da piyasanın kendiliğinden dengelenmesine olanak tanır. Ancak, finansal piyasalarda, başkalarının beklentilerine bağımlı olarak şekillenen fiyatlar, balon oluşma olasılığını artırır.

Piyasalar genellikle birçok insanın değerlendirmelerini bir araya getirerek arz ve talep dengesini sağlar. Bu mekanizma, toplumsal kaynakların dağılımını optimize eder. Ancak bu sistemin sağlıklı işleyebilmesi için, yatırımcıların kararlarını birbirlerinden bağımsız olarak alması gerekmektedir. Finansal piyasalarda, özellikle başkalarının kararlarına bakarak hareket eden yatırımcıların sayısı arttığında, bu denge bozulur ve balon riski artar.

Her ne kadar tüm finansal piyasalar balon oluşturmasa da, varlık fiyatlarının sürekli olarak artması, başkalarının beklentilerine dayanarak yatırım yapma eğilimini güçlendirir. Bu durumda, balonlar genellikle sönmek yerine patlayarak piyasa krizlerine yol açar. Yatırımcılar, yüksek fiyatlardan aldıkları varlıkları daha yüksek fiyattan satamadıklarında, piyasa çöküşü gerçekleşir. Bu özellikle kredi kullanarak yapılan yatırımlarda daha da tehlikelidir; varlıklar hızla ve düşük fiyatlardan satılmaya başlandığında, piyasa daha da hızla düşer ve büyük kayıplar yaşanır.