Transit Ticaret Nedir?

En basit tanımıyla transit ticaret, herhangi bir malı farklı bir ülkeden aldıktan sonra, ülkemizin gümrük sınırlarına sokmadan başka bir ülkeye satışını gerçekleştirmek olarak açıklanabilir. Vergiye tabi ve bir ticaret odasına kayıtlı tüm gerçek ve tüzel kişiler transit ticaret yapabilir.

Transit Ticaret Nasıl Yapılır?

Transit ticaret işlemleri, ithalat ve ihracata dahil olmadığından gümrük beyannamesi düzenlenmesine gerek yoktur. Dış ticarette kullanılan peşin ödeme ve akreditifli ödemeler transit ticarette de kullanılabilir.

Transit ticaret için gerekli evraklar ve genel işleyişi ile mevzuatını birkaç maddede özetleyelim:

• Beyanname Düzenleme: Mallar Türkiye sınırları içerisindeki gümrük bölgelerine giriş yapacaksa, transit ticaret beyannamesi düzenlenmelidir. Gümrük bölgesine girmeyen ürünler için böyle bir beyanname alınması gerekmez.

• Harç ve Vergiler: İthalat ve ihracat gibi standart ticaret lojistiğinde işleyen harç, fon ve vergiler transit ticarette yoktur.

• Yasal Uygunluk: Ticareti ve satışı yasak olan ürünlerin ticareti yapılamaz; bu nedenle ülkelerin yasalarına dikkat edilmelidir.

• Faturalama: Yurtdışından alınan mallar için karşı işletmenin size bir fatura kesmesi, ardından Türkiye’den başka bir ülkeye yaptığınız satış için ayrı bir fatura kesmeniz gerekmektedir. Keseceğiniz fatura hem İngilizce hem Türkçe formatta hazırlanmalı ve İngilizce olan fatura direkt olarak alıcıya gönderilmelidir.

• Kâr Bildirimi: Yaptığınız ticaret sonrası elde ettiğiniz kârı deftere kaydederek bildirmelisiniz.

• Para Transferi ve Taşımacılık: Para transferi ve malın taşınma yöntemi konusunda bir kısıtlama bulunmamaktadır. Tek yapılması gereken, sevkiyattan önce giriş ve çıkış yapılacak ülkelerin yasalarının incelenmesidir.

Transit ticaret, mevzuat açısından ithalat ve ihracata göre daha kolay gibi görünse de önemli detaylara dikkat edilmesi gerekir. Malın sevkiyatı sırasında hangi ülkeler arası bir ticaret olduğu önemsizdir; ancak sevk evraklarının, malın giriş ve çıkış yaptığı ülkelerin kurallarına göre düzenlenmesi gerekir.

Transit Ticaret Faturası Nasıl Düzenlenir?

Transit ticaret yapan bir ticaret erbabı, işlemleri için fatura kesmek zorundadır. e-Arşiv mükellefleri e-arşiv fatura, diğer mükellefler ise kağıt fatura düzenlemelidir. Transit ticaret örnekleri vererek konuyu daha anlaşılır hale getirebiliriz: Bir firma, transit ticaretini yapacağı ürünleri bir ülkeden alıyor ve başka bir ülkeden sipariş alıyorsa, ürünleri kendi markası ile direkt olarak müşterisine gönderebilir. Bu işlem transit ticaret kapsamında değerlendirilir.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yayınlanan e-fatura kılavuzuna göre, ihracat faturalarının e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu yalnızca gümrük beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturaları için geçerlidir. Diğer belgelerin (serbest bölge işlem formu, transit ticaret formu vb.) ekinde yer alan ihracat faturaları e-Fatura kapsamında değildir. Bu nedenle, bir e-fatura kullanıcısı transit ticaret durumunda e-arşiv fatura kesmelidir; e-fatura kullanıcısı olmayanların ise kağıt fatura düzenlemesi yeterlidir.

Transit ticaret muhasebe kaydı, sevk edilen malların şirketlerin stoklarına fiilen girmediği için "Diğer Stoklar" hesabında takip edilip, satışları için "Yurt Dışı Satışlar" başlığı altında muhasebeleştirme işlemi yapılması sağlıklı olacaktır.

Transit Ticaret Formu Nedir?

Transit ticaret erbaplarının bildiği fakat 12.07.2008 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle yürürlükten kalkmış bir uygulamadır. Eskiden var olan bu uygulama sonrasında 2017 yılında TCGB Detaylı Beyan Transit Uygulaması (TRIM/TREX) de yürürlükten kaldırılmıştır.

Transit Ticaret Faturası Nasıl Kesilir?

Transit ticaret yapanlar, başka bir ülkeden alınan bir malın millileştirilmeden başka bir ülkeye satılması şeklinde özetlenebilir. Bu durumda para transferi işlemi, Türkiye üzerinden yapılmadan doğrudan alıcıya yönlendirilir.

E-İhracat faturasında tüm bilgileri eksiksiz girdikten sonra faturanızı müşterinize gönderebilir ve yazdırabilirsiniz.

Transit Ticaret İhracat Sayılır Mı?

Transit ticaret, vergi muafiyetleri dolayısıyla tam bir ihracat sayılmaz; ancak benzer bir ticaret yöntemidir. Yurtdışından alınan ve Türkiye’ye hiç gelmeden doğrudan yurtdışına satılan mallar KDV uygulamasından muaftır. Antrepo ve serbest bölgelerden alınan mallar, başka bir antrepoya veya yine bir serbest bölgeye satılması durumunda KDV’si sıfır olarak hesaplanır.

Yapılan ticaret ihracat sayılabilecek gibi görünse de, transit ticaret farklı bir evrak işleyişi ile ilerler. İkisini birbirinden ayıran vergi muafiyetleri gibi unsurlar bulunduğundan transit ticaretin ihracat sayılmadığı söylenebilir.

Transit Ticarette KDV'ye Dair Bilinmesi Gerekenler

Ticaret yapılırken KDV işlenebilmesi için mal veya hizmetin Türkiye sınırları içerisinde bulunması gerekir. Transit ticarette satışı yapılan mal, Türkiye’de bulunan bir firmanın mal varlığı içerisine girip çıksa da fiziken gümrük bölgesinde bulunmadığından bu uygulamaya tabi tutulmaz. Aynı şekilde bir hizmetin de yurt içinde gerçekleşmesi gerektiğinden, bu kategoride yapılabilecek transit ticaret KDV’den muaftır.

Serbest bölge, transit ticaret sisteminin işleyebileceği alanlardan biridir. Antrepo ve serbest bölgelerden alınan malların transit ticaretinde 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 16/1-c maddesi uyarınca hem alım hem de satım işlemi KDV’den muaftır. Transit ticaret muhasebe kayıtları da bu muafiyetlere göre ayrı bir bölümde yapılmalıdır.