Yıllık İzin Hakkı: Hesaplama, Kullanım ve Önemli Noktalar

Yıllık izin, çalışanların en temel haklarından biri olup, işveren tarafından sağlanması gereken bir hak olarak 4857 sayılı İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Bu hak, işverenin veya çalışanın feragat edemeyeceği bir haktır. İşveren, bu izni para ile telafi edemez ve çalışanlara yıllık izinlerini kullandırmak zorundadır.

Yıllık İzin Hakkı Kimler İçin Geçerlidir?

Yıllık ücretli izin hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 53. maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir. İşe başlamasından itibaren en az bir yıl boyunca çalışmış olan bireyler, yıllık izin hakkına sahip olurlar. İş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile bu süreler artırılabilir.

Yıllık İzin Sürelerinin Hesaplanması (2023)

Çalışanların yıllık ücretli izin süresi, şirket içinde çalıştıkları süreye bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Aşağıda yıllık izin süresinin hesaplanmasına dair detaylı bilgiler bulunmaktadır:

• 1-5 yıl çalışanlar: 14 gün
• 5 yıldan fazla, 15 yıldan az çalışanlar: 20 gün
• 15 yıl ve üzeri çalışanlar: 26 gün
• 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar: Çalışma süresine bakılmaksızın en az 20 gün yıllık izin hakkına sahiptir. İzin hakları, hizmet süresini dolduran çalışanların gelecek hizmet yılı içinde kullandırılmalıdır.

Kullanılmayan Yıllık İzinler İçin Ne Olur?

İş Kanunu, işçilere verilen bazı haklardan feragat edilebilse de, yıllık izin hakkı vazgeçilemez bir haktır. İşverenler, çalışanlarına izin kullandırmadıkları takdirde, çalışanların iki seçeneği vardır:

1. Sözleşmenin Feshi: Çalışan, bu durumu gerekçe göstererek İş Kanunu'nun 24. maddesine dayanarak sözleşmesini tek taraflı olarak feshedip kıdem tazminatı talep edebilir.

2. Geriye Dönük İzin Ücretleri: Kullanmadığı yıllık izin süreleri yanmaz; işten ayrılma durumunda geriye dönük tüm yıllık izin ücretlerini işverenden talep edebilir.

Yıllık izinlerin, hak edildikleri yılı takip eden yıl sonuna kadar kullandırılması gerekmektedir. Örneğin, 2023 yılına ait izinler en geç 2024 yılının Aralık ayı sonuna kadar kullandırılmalıdır.

Yıllık İzin Hakedişinin Hesaplanması

İş Kanunu'nun 54. maddesi, hizmet sürelerinin hesaplanması gerektiğini belirtmektedir. Aşağıdaki durumlar, hizmet süresi hesabında dikkate alınmalıdır:

• Çalışanın kaza veya hastalık nedeniyle işine gidemedği günler.
• Kadın çalışanların doğum sonrası izin süreleri.
• Askerlik hizmeti dışında, çalışanların zorunlu nedenlerle işine gidemediği günler.
• İş yerinde zorlayıcı sebeplerle işin durması durumunda çalışanın geçirdiği zaman.

Devamsızlık durumlarında, çalışanın yıllık izin hakediş tarihi yeniden belirlenmelidir. Örneğin, 1 Ocak 2017'de işe başlayan bir çalışanın normalde yıllık izin hakkını kazanacağı tarih 31 Aralık 2017'dir. Ancak, eğer bu çalışanın 1 Temmuz 2017 - 30 Eylül 2017 tarihleri arasında devamsızlığı varsa, yıllık izin hakediş tarihi 31 Mart 2018 olarak güncellenir.

Yıllık İzin Hesaplama Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yıllık ücretli izin ile ilgili önemli noktalar şunlardır:

• İşveren tarafından verilen diğer izinler (ücretli veya ücretsiz) yıllık izne sayılmaz.
• Yıllık izin süresine denk gelen ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden düşülmez.
• Yıllık izin süresince sigorta primlerinin ödenmesine devam edilir.
• Yıllık izin süresince çalışan başka bir yerde çalışamaz; aksi takdirde kendisine ödenen ücret geri alınabilir.
• İş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullanılmayan yıllık izin sürelerine ait ücret, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden ödenir.

Bu bilgiler ışığında yıllık izinler, hem işverenin hem de çalışanın dikkat etmesi gereken önemli bir konudur. Çalışanlar, yıllık izin haklarını en verimli şekilde kullanmalı, işverenler ise bu hakları sağlamakla yükümlüdür.